គតិលោក ឬច្បាប់ទូន្មានខ្លួន ភាគ៣
រៀបរៀង ដោយ ឧកញ៉ាសុត្ដន្ដប្រីជា ឥន្ទ
ចម្លងតាមការផ្សាយរបស់ពុទ្ធសាសនបិណ្ឌត្យ
ព.ស ២៥៣៩
រៀបរៀង ដោយ ឧកញ៉ាសុត្ដន្ដប្រីជា ឥន្ទ
ចម្លងតាមការផ្សាយរបស់ពុទ្ធសាសនបិណ្ឌត្យ
ព.ស ២៥៣៩
រឿងព្រះធនិយថេរ និងនាយសមុហបញ្ជី
រឿងនោះមានសេចក្ដីថា
កាលណោះមានព្រះមហាថេរ១អង្គឈ្មោះព្រះធនិយថេរ ជាកូនអ្នកស្មូនឆ្នាំងថ្ងៃមួយព្រះថេរនោះ
ទៅឆយកឈើ រាជការអំពីនាយសមុហបញ្ជីថា បណ្ដាឈើព្រៃព្រឹក្សាលតាវល្លិទាំងឡាយនោះ
ព្រះបាទពិម្ពិសាររាជ ស្ដេចទ្រង់ព្រះសទ្ធាបានវេរថ្វាយដល់ព្រះ ភិក្ខុសង្ឃ
មានព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាប្រធានហើយឥឡូវអាត្មាភាពត្រូវ ការឈើធ្វើកុដិ ចូរអ្នកឯងចាត់ចែងឈើគ្រឿងទព្វសម្ភារៈអស់នេះដល់អាត្មាភាពចុះ។
ឯនាយសមុហបញ្ជីនោះ ជាមនុស្សពុំមានសតិសម្បជញ្ញៈ ពិចារណាអោយយល់ការថា
ឈើនេះគឺគេកាប់ចាំងអារកាត់ ជាគ្រឿងទព្វសម្ភារៈស្រេច
ជារបស់រាជការត្រូវការ មួយទៀត
សូម្បីនឹងមានសំបុត្រ១ច្បាប់ជំរាបសួរទៅដល់មហាមាត្យ
ជាធំអោយក្រាបទូលថា ឈើនោះឥឡូវលោកសង្ឃមកយកទៅធ្វើកុដិ ជាទ្រង់ប្រគេន
ឬម្ដេចយ៉ាងនេះពុំមាន និមិត្ដតែព្រះធនិយថេរមកឆដូច្នោះ ក៏ឆោតតាម
លើកយកឈើអស់នោះ អោយទៅព្រះធនិយថេរដោយអំពើចិត្ដឥតពិគ្រោះ។
ឯព្រះធនិយថេរក៏ដឹកនាំយកឈើនោះទៅធ្វើកុដិតាមសេចក្ដីប្រាថ្នារបស់ខ្លួន។
លុះនៅមក
នាយជាងចៅភ្នាក់ងារធ្វើរាជការជួសជុលព្រះរាជតំណាក់
អស់ឈើនឹងធ្វើតទៅទៀតទើបជំរាបដល់មហាមាត្យ
មហាមាត្យក៏អោយចៅភ្នាក់ងារទៅនាំយកឈើនោះ។
ឯនាយសមុហបញ្ជីក៏តបមកថាឈើអស់នោះពុំមានទេ
ត្បិតព្រះធនិយថេរលោកមកយកទៅធ្វើកុដិផុតអស់ហើយ។
ពាក្យអស់នោះពុំស្ងាត់
ក៏លឺជ្រាបដល់ព្រះបាទពិម្ពិសាររាជ
ព្រះបាទពិម្ពិសាររាជស្ដេចទ្រង់បន្ទោសនាយសមុហបញ្ជី ជានាយស្មៀននោះ
ជាអនេកបរិយាយផ្សេងៗ ហើយទ្រង់នាំហេតុនោះ
ឡើងក្រាបបង្គំទូលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ តាមរឿ ងព្រះធនិយថេរទៅឆយកឈើរាជ
ការមកធ្វើកុដិ។ ទើបសម្ដេចព្រះជិនស្រីទ្រង់យកវត្ថុនិទាននោះថា បឋមអទិន្នាទាន
បារាជិក បញ្ញត្ដសិក្ខាបទអទិន្នាទានបារាជិកដល់ភិក្ខុទាំង
ឡាយក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាតមក។ រឿងនេះមានសេចក្ដីពិស្ដារ
នៅក្នុងគម្ពីរព្រះវិន័យបិដកឯណោះ គួរចូលចិត្ដចុះ។ ក៏ឯរឿងនិទានបុគ្គលមាន
បញ្ញាចេះពិចារណាមើលជុំវិញនោះ សឹងចំរើនរុងរឿងបាន ដូចនិទាន នាយតំរួត
ទី៣ដែលវិនិច្ឆ័យរឿងក្ដីព្រះអជាតសត្រូវជារាជកុមារនោះឯង។
បណ្ឌិតវក្កោ និដ្ឋិតោ
រឿងបណ្ឌិតវគ្គនេះមានវត្ថុនិទាននៅច្រើនណាស់
យើងពុំឈ្នះនឹងពណ៌នាអោយពិស្ដារទៅ បានសំដែងមកតែប៉ុណ្ណេះ ជាន័យសង្ខេបទុក ជាបែប
អោយចៅឯងគិតមើលជាគតិលោកយោគតាមហេតុដែលកើតឡើងមានឡើងតទៅខាង មុខទៀតចុះ។
ក្នុងបណ្ឌិតវគ្គ សន្មតចប់តែប៉ុណ្ណេះហោង
បងអើយបណ្ឌិត
លោកត្រិះរិះគិត អាការរាក់ជ្រៅ ផ្លូវណាចំរើន ក្រវើនត្រាច់ទៅ ផ្លូវណាមិនត្រូវ
មិនត្រាច់ទៅ ត្រាច់។ ផលណាមកពាល់ ហេតុណាកើតផល ប្រាជ្ញប្រៀបផ្សំសាច់
ឆ្លុះកិច្ចឈ្លេចកល យល់មួយរំពេច សតិមិន ភ្លេច មិនភ្លាត់តាមភ្លើន។
|
បងអើយបណ្ឌិត
|
លោកត្រិះរិះគិត
|
អាការរាក់ជ្រៅ
|
|
ផ្លូវណាចំរើន
|
ក្រវើនត្រាច់ទៅ
|
ផ្លូវណាមិនត្រូវ
|
|
មិនត្រាចទៅត្រាច់។
|
||
|
ហេតុណាកើតផល
|
ផលណាមកពាល់
|
ប្រាជ្ញប្រៀបផ្សំសាច់
|
|
ឆ្លុះកិច្ចឈ្លេចកល
|
យល់មួយរំពេច
|
សតិមិនភ្លេច
|
|
មិនភ្លាត់តាមភ្លើន។
|
កូនសិស្សសួរគ្រូថា
សូមទានរឿងគតិពាលគតិប្រាជ្ញ «ពាលនាំអោយកាច
ប្រាជ្ញនាំអោយស្លូត»នោះខ្ញុំចូលចិត្ដហើយ
តែគតិមនុស្សឆោត ល្ងង់នោះ ក្ដីឃ្លានបាយ ឃ្លានមាន ឃ្លានស្រលាញ់
៣ប្រការនោះលោកគ្រូអធិប្បាយពុំទាន់ពិស្ដារ។ ក៏ឯកិរិយាឆោតនោះអ្នកខ្លះ
ពុំមានក្ដីឃ្លាន ៣ប្រការនោះទេ តែនៅឆោតក៏មានសូមទានអធិប្បាយតទៅទៀត។
គ្រូតបថា «សេចក្ដីឆោតប៉ុន្មានៗនោះនៅរួមក្នុងគតិគ្មានសតិសម្បជញ្ញៈនេះឯង
អ្នកគ្មានសតិបញ្ញានឹកពិចារណាមើលហេតុមើលបច្ច័យ មើលចុង
មើលដើមផ្សំហេតុប្រើផល អោយដល់គ្នាហើយ អ្នកនោះនៅក្នុងឆោតមិនលែង។ យើងសួរឯងវិញ បញ្ហាថាអ្វីដែលជ្រៅក្រៃលែងជ្រៅ
អ្វីរាក់ក្រៃលែងរាក់នោះ ចូរឯងសំដែងទៅមើល?។
កូនសិស្សតបថា
«ជ្រៅក្រៃលែងជ្រៅនោះ បានខាងព្រះញាណព្រះពុទ្ធ
ឬព្រះសទ្ធម្មគម្ពីរភាព ឯរាក់ហើយក្រៃលែងរាក់នោះបានខាងបញ្ញាកូនក្មេង»។
គ្រូឆ្លើយថា
«អើ បញ្ញាកូនក្មេងតូចដូចទឹករាក់ពិត ក៏ឯជាតិទារកទាំងឡាយ
បញ្ញានៅរាក់ សតិសម្បជញ្ញៈនៅពុំទាន់កើតឡើងក្លាហាន ទើប បាននៅឆោត
ឯងស្ដាប់មើលចុះ ជាតិទារក ដែលយំកាលណាចាស់ៗ លោមបញ្ឆោតថា អាវ៉ាកុំយំ
ភុយទឹកមាត់មកលើបាតដៃ សឹមម៉ែវាយ អោយ
ជួនណាបញ្ឆោតថាកុំយំខ្លាចទីងមោងវាមកខាំ ជួនណាថា កុំដេកនៅលើគេ
ក្រែងតាព្រេងចាក់ទឹកបាយលើក្បាល ជួនណាថា កុំលេង អង្ករវាមុខរឹង
ចាស់ៗបញ្ឆោតយ៉ាងនេះជាដើម។ ឯទារកគ្មានសតិសម្បជញ្ញៈយ៉ាងនេះ ទើបឆោតអោយចាស់ៗ
បញ្ឆោតបាន។ ជាតិមនុស្ស ទាំងឡាយដែលឆោតនោះ
ព្រោះពុំមានសតិសម្បជញ្ញៈដូចទារកនោះឯង។ ក៏ឯក្ដីឃ្លាន ក្ដីប្រាថ្នារបស់មនុស្សនោះ
ជាផ្លូវអោយអាពាលវា បញ្ឆោតបាន ដូចសំដែងមកហើយក្នុងពាល វគ្គខាងក្រោយ។
ប្រភព៖ មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
No comments:
Post a Comment