គតិលោក ឬច្បាប់ទូន្មានខ្លួន ភាគ៨
រៀបរៀង ដោយ ឧកញ៉ាសុត្ដន្ដប្រីជា ឥន្ទ
ចម្លងតាមការផ្សាយរបស់ពុទ្ធសាសនបិណ្ឌត្យ
រៀបរៀង ដោយ ឧកញ៉ាសុត្ដន្ដប្រីជា ឥន្ទ
ចម្លងតាមការផ្សាយរបស់ពុទ្ធសាសនបិណ្ឌត្យ
មានបុរសម្នាក់ឈ្មោះចៅទ្រិស
ជាជាតិអ្នកស្រុកចំការលើ បានមកនៅក្នុងព្រះនគរ
ហើយបានស្រីពួកអស់អ្នកក្នុងវាំងជាភរិយា អែនាងភរិយានោះ
តែប្ដីផុតធុរៈការកាលណាតែងប្រដៅប្ដីអោយរៀនពាក្យភាសារាជសព្ទរឿយៗ
ព្រោះខ្លួននៅបំរើពួករាជត្រកូលក្នុងវាំង
អែចៅទ្រិសអុស្សាហ៍ទន្ទេញរាជសព្ទចាំបានស្ទាត់គ្រប់សព្ទ
តែពុំមានប្រាជ្ញានឹងគិតថា សព្ទអស់នេះ
និយាយបានតែចំពោះរាជត្រកូលមួយនោះក៏ទេ គិតសំគាល់ថា
សព្ទអស់នោះនិយាយបានទូទៅទាំងអស់គ្រប់មនុស្ស លុះនៅយូរមក
មានកាលថ្ងៃមួយចៅទ្រិសទៅរកនេសាទត្រីក្នុងទន្លេ
បានហើយក៏ដាក់ទូកចែវចូលទៅលក់នៅ នាក់កំពង់ផ្សារត្រី
ហើយស្រែកពពាយនាយថា «អឺអស់លោកអ្នកទាំងអស់គ្នា
សូមអញ្ជើញយាងចុះមកទិញមច្ឆាយកទៅ ធ្វើក្រយាស្ងោយសោយតាមក្ដីប្រាថ្នា»។
អែបណ្ដាអ្នកកំពង់ទាំងឡាយក៏នាំគ្នាទៅទិញត្រីសួរថ្លៃថា
«អានេះតើថ្លៃប៉ុន្មាន?។
ចៅទ្រិសក៏ប្រាប់ថា «អានេះនៅមានព្រះជន្ម
ថ្លៃវាពីរតំលឹង អានោះទើបតែនឹងសោយព្រះវិលាល័យក្ស័យព្រះជន្មា ថ្លៃវាតែមួយដំលឹងពីរបាទទេ
អានោះបែកព្រះសិរ ចេញព្រះលោហិតនៅស្រស់ៗ ថ្លៃវាតែប្រាំបាទទេ
ទ្រង់អញ្ជើញទិញយកចុះ។
អែមហាជនទាំងឡាយបានលឺចៅនោះនិយាយរាជសព្ទដូច្នោះ អ្នកខ្លះសើច
អ្នកខ្លះហាមថាកុំនិយាយយ៉ាងហ្នឹង ជាទីរំខានត្រចៀកអ្នកនគរណាស់
អែចៅទ្រិសមិនស្ដាប់ មិនតាមគេបង្គាប់ ចេះតែនិយាយរាជសព្ទនោះដដែល។
គ្រាកាលនោះ មានចៅម្នាក់រំខានត្រចៀកខ្លាំងណាស់ អត់ពុំបាន
ក៏ក្រោកទៅទះមាត់ចៅទ្រិស ៗ ខឹងហើយនិយាយទៅវា «អ្នកអែងទិញត្រី
ហេតុអ្វីក៏យកព្រះហត្ថមកទះព្រះអោស្ឋខ្ញុំយ៉ាងនេះ
បើអ្នកអែងមិនទ្រង់ទិញក៏តាមព្រះរាជហរិទ័យចុះអេះ»។ អ្នកដែលទះ និងអ្នកទិញទាំងអស់នោះ
លុះបានលឺពាក្យចៅនោះពោលដូច្នោះ ក៏នាំគ្នាសើចកងរំពងឡើង
ហើយត្មះតិះដៀលថា «អ្នកអែងនេះជាមនុស្សមិនដឹងប្រមាណក្នុងពាក្យនិយាយ
គួររឺរាជសព្ទនេះ
សំរាប់និយាយតែក្នុងរាជត្រកូលមានស្ដេចគ្រងរាជជាដើម
មិនដែលមានអ្នកយកមកនិយាយលាយរាស្រ្ដសព្ទស្ដាប់រំខានត្រចៀកយ៉ាងនេះទេ
នែចៅអើយ ចៅអែងកុំថ្លែងពាក្យស្ដេចបញ្ចូលនឹងពាក្យរាស្រ្ដតទៅទៀតឡើយ។
អែចៅទ្រិសលុះបានលឺគេត្មះតិះដៀលដូច្នោះ
ក៏នឹកខឹងមហិមា តែមិនហ៊ានថាអ្វីតនឹងគេទៅទៀត
ខំឆ្លៀតលក់ត្រីទាល់តែអស់ ហើយក៏ចែវទូកវិលទៅផ្ទះ
ដល់ហើយក៏បន្ទោសប្រពន្ធថា «អើម៉ែអាទូច
អែងបង្ហាត់អញអោយរៀនរាជសព្ទនោះអញខំទន្ទេញទំរាំចាំចេះបាន
អញនឹកស្មានថារាជសព្ទនោះ ជាពាក្យខ្ពង់ខ្ពស់ពាក្យពីរោះ
អីលូវត្រលប់ជាមានគ្រោះ អោយគេគោះមាត់សឹងនឹងបែក» ថាហើយក៏នាំសេចក្ដី
ដែលខ្លួនទៅលក់ត្រី បានពោលរាជសព្ទ ត្រូវអ្នកផ្សារគេទះមាត់ ឃាត់មិនអោយនិយាយនោះ
មកសារសព្ទប្រាប់នាងប្រពន្ធសព្វប្រការ។
អែនាងភរិយាដឹងការដូច្នោះក៏សើចញឹមៗ ហើយថា «ខ្ញុំអោយរៀនរាជសព្ទទុកសំរាប់និយាយតែក្នុងរាជត្រកូលទេ នឹង
បានអោយទៅនិយាយលាយនឹងរាស្រ្ដសព្ទ គឺភាសារាស្រ្ដនោះកាលណា ខ្ញុំនឹកស្មានថាអ្នកចូលចិត្ដសេចក្ដីអស់ហើយ
បានជាមិនហាមអ្នកក្នុងកាលនិយាយ នឹង រាស្រ្ដដូចគ្នានោះ
អើពីថ្ងៃនេះទៅ ចូរអ្នកចាំទុកចុះ បើបានចូលទៅគាល់ហ្វៅព្រះបរមរាជា
សឹមអ្នកនិយាយរាជសព្ទនេះ បើនិយាយនឹងរាស្រ្ដដូចគ្នាទេ ត្រូវនិយាយរាស្រ្ដសព្ទ
តាមធម្មតារាស្រ្ដទៅចុះ»។
រឿងនេះ
បានគតិដល់អ្នកឆោតអ្នកទិដ្ឋិប្រកាន់តំរាដើម ដែលខ្លួនបានរៀនមក
ពុំដឹងវិធីតំរានោះជាគេប្រើក្នុងសម័យណា ចេះតែប្រើទូទៅផ្ដាស
បានក្ដីខុស យ៉ាងចៅទ្រិសនោះអែង មួយទៀតដូចអ្នកប្រៀនពួកខ្លះ
បានរៀនភាសាបាលីចាំចេះ ហើយប្រកាន់ភាសាបាលីតែក្នុងភាគមួយ
គឺភាសាបាលីនោះលោកអានពោលឡើងសឹងដាក់តួការន្ដពេញតួស្រៈទាំង
៨ដូចសព្ទថា សុខៈ មុខៈ សប្បាយៈ បទៈ និមន្ដៈ សម្បត្ដិ ជាតិ ធាតុ ហេតុ
យ៉ាងនេះជាដើម ដល់មកនិយាយលាយនឹងភាសា ខ្មែរយើង
បុរាណលោកអានចោលអការន្ដ អិការន្ដ អុការន្ដ បង់ចេញ
លោកអានតួសង្កត់ខ្យល់ សុខ សប្បាយ និមន្ដលោក កើតហេតុ
អ្នកមានសម្បត្ដិយ៉ាងនេះជាដើមវិញ
អ្នករៀនខ្លះប្រកាន់តែតាមសព្ទមានការន្ដ ក្នុងកាលពោលពាក្យ ដូចក្នុងបទប្រយោគថា
អ្នកអែងកាលបួសជាសាមណេរ នៅវត្ដបទុមនោះ ជាធម្មយុត្ដិ រឺជាមហានិកាយ
នៅសុខសប្បាយជាទេ គេនិមន្ដលោកសង្ឃទៅសូត្រមន្ដ
អោយលោកសូត្របទផ្ចាញ់មារ ក្នុងការធ្វើបុណ្យសាងកុសល
យកមគ្គផលទៅអនាគត ខាងមុខពាក្យបាលី ចូរនិយាយលាយយ៉ាងនេះលោកពោលចោលការន្ដអស់
ហើយខ្លួនទៅពោលថា អ្នកអែងកាលបួសជា សាមណេរៈ នៅវត្ដបទុមៈនោះ
ជាធម្មយុត្ដិ រឺជាមហានិកាយៈ នៅសុខៈ សប្បាយៈ ជាទេ គេនិមន្ដៈ
លោកសង្ឃទៅសូត្រ មន្ដៈ អោយលោកសូត្របទៈ ផ្ចាញ់មារៈ ក្នុងកាលៈ ធ្វើបុញ្ញៈ
សាងកុសលៈ យកមគ្គៈ ផលៈទៅអនាគតៈ ខាងមុខៈ ពោលយ៉ាងនេះតាមភាសាបាលី
ត្រូវហើយតែខុសគេក្នុងនគរ គេស្ដាប់កាលណា គេរំខានត្រចៀកគេដូចគ្នា
នឹងនិទានចៅទ្រិស
ពោលរាជសព្ទក្នុងប្រជុំជនបាននូវក្ដីត្រូវគេទះមាត់នោះអែង អ្នកមានបញ្ញាគប្បីពិចារណាទៅទៀតចុះ។
|
ទ្រិសអើយចៅទ្រិស
|
ទិដ្ឋិជារិស
|
ដុះជាប់សន្ដាន
|
|
មិនប្រែមិនស្រប
|
សំរបភាសា
|
ប្រកាន់តំរា
|
|
ភរិយាគ្រូអាទិ៍។
|
||
|
មិនស្គាល់សម័យ
|
រូបគួរប្រស្រ័យ
|
ចរចាតាមជាតិ
|
|
ទៅពោលខុសកាល
|
ដាលកើតវិវាទ
|
ត្រាមាត់ត្រូវពាធ
|
|
នឹងដៃអ្នកលេង។
|
ចប់តំរាប្រើសព្ទខុសសម័យ
ខុសរូប ជាគតិទី៥១
ប្រភព៖ មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
No comments:
Post a Comment